‘Oku totonu ke fakafisi leva ‘a e Tokoni Palēmia Siaosi Sovaleni ^Featured

Tongatapu 3

28 Sepitema, 2016

Tangata’eiki,

Fakamolemole mu’a kae tu’u atu ‘a e fakahoha’a ni fekau’aki mo ‘etau Tokoni Palēmia Siaosi Sovaleni ‘a ia ‘oku ou tui ‘ikai toe veiveiua kuo taimi ke fakafisi leva he vave taha.

Kuo tau situ’a atu ‘eni mei hono fekau’i ‘o Fe’ao Vakatā kene fakafisi pea neongo na’e te’eki fakamo’oni’i faka-Fakamaau’anga ‘a hono tukuaki’i ‘o Vakatā ka na’e fekau’i ke fakafisi pea na’a ne tali lelei ‘o makatu’unga ‘i he’ene ‘ilopau na’e hoko ‘a e hia na’e tukuaki’i ia kiai pea na’a ne kole fakamolemole ki he fonua.

Ko e keisi ‘a Sovaleni ‘oku tukuaki’i kiai ko’ene fakahoko ‘a e anga ‘oku ‘ikai taau (pa’umutu/fe’auaki/fakamali) moha ki’i fefine ngāue ueita i he taha ‘o e ngaahi fale ma’u’anga kava malohi ‘i he Hala Taufa’ahau hange koia ko e fakamatala ‘i he Nusipepa Kakalu Voliume 7 Fika 38 ‘o e ‘aho 22 Sepitema mo e Nusipepa Niuvakai Voliume 2 Issue 3 ‘o e ‘aho 26 ‘o Sepitema 2016.

Na’e toki ki mui mai pe foki ‘a e fakamatala ia ‘a e ongo pepa ni ka na’e ‘osi mahe’a pe foki ‘a e talanoa ni ia he ngaahi feohi’anga mo e mitia fakasosiale pea na’e toe fakalalahi mai ‘i he hoko ko’eni hono fakamalōlō’i ‘o Fe’ao Vakatā.

‘Oku ‘i ai ‘etau lea Tonga ko e “Lilolilo kae Kio” ‘a ia ‘oku ‘uhinga ia neongo ‘etau feinga ke fūfū’i ha me’a ka kuo pau pe ke e’a ‘a e mo’oni ia. 'Oku anga maheni 'aki pe foki ia 'a hono feinga'i he founga kehekehe ke longo ha tokotaha launga pea 'oku fehu'ia ai pe foki he taimi tatau 'a e anga hono fakakehekehe'i 'a e mo'oni mo e loi, 'a e 'ilo pe 'a e kovi ka e longo, 'a e kaunga kau, pea mo e hā fua.

‘Oku toe makehe ‘a e keisi ko’eni ia he koe taki fika ua ‘eni ‘o e Pule’anga pea ‘oku ‘ikai fo’ou ‘a e hisitōlia pango ia ‘o e tangata’eiki ni kae tautautefito ‘i he’ene fekau’aki mo e kakai fefine pea ‘oku ne laukau ‘aki pea 'oku ‘ikai puli ‘eni he tokolahi ‘o e fonua ni. 'Oku 'i ai 'etau lea 'oku tukuhua 'aki pea hufanga atu pe he fakatapu "koe pusi kai moa 'e kei kai moa pe ia" pea 'oku natula pehe ni 'etau samena.

'Oku 'ikai koha me'a si'i 'eni kapau koe mo'oni he tene 'omai 'a e mala ki he fonua. 'Ikai ngata ai 'oku totonu ke tā 'e he kau taki 'a e sipinga lelei ki he kakai 'o e fonua hangē ko e toutou fakamalanga 'a e Palēmia 'i he mitia 'i he'ene fakamalōlō’i 'a Vakatā.

‘Oku toe tata’o atu heni ‘a e pau pe ke ‘ilo pea e’a ‘a e fa’ahinga keisi pehe ni fekau’aki mo e kau taki he ‘oku tau tui ‘oku ‘ikai finangalo ‘a Sihova ki ha kakai fulikivanu kenau taki ‘a e ki’i fonua ‘oku taku na’e tuku ki langi.

Ko e poini heni ‘oku fai kiai e tokanga koe ‘ikai ke fai mo fakahoko ha ngāue kiai ‘e he Palēmia ‘o hange koia na’a ne fakahoko kia Vakatā he ‘oku ‘ikai puli ‘a e hisitōlia ia ‘o Sovaleni pea kuo lahi ‘anoa ‘a e ngaahi fakamo’oni ki heni.

Kapau ‘e ‘ikai fakahoko leva ha ngāue ki heni ‘a e Palēmia pea ‘e ‘ikai ke kehekehe ‘eni ia mo ‘ene fakahaofi ‘a Lavulavu neongo na’e ‘i ai ‘a e ngaahi fakamo’oni pau pea vetehia mo Lavulavu mo kole fakamolemole.

‘Oku te’eki foki ke vetehia ‘a Sovaleni ka ‘oku ‘osi tofa mai ‘e he keisi ia ‘a Vakatā ‘a e halafononga (precedent) pea ‘oku totonu ke muimui kiai 'a e Palēmia.

‘Oku ‘oatu fakataha pe foki ia ‘i he fakahoha’a ni mo e kole kia Sovaleni ke kataki pe he fiematamu’a kae fakafisi a mu'a pea kole fakamolemole ki he fonua ‘o hangē ko Vakatā.

Faka’apa’apa Atu,

Tonga Monū’ia