Logo
Print this page

Liliu e mo’ua Fe’ao Vakatā ki he Kosilio ‘a Niua pea Fakapekia ai pe Featured

Liliu e mo’ua Fe’ao Vakatā ki he Kosilio ‘a Niua pea Fakapekia ai pe

Na’e talu foki hono fehu’ia ‘i he tohi ‘a Clive Edwards ki he Palēmia ke fakahoko ha ngāue fekau’aki mo ‘ene Minisitā ko Fe’ao Vakatā ‘i he konga ki mu’a ‘o e ta’u 2015 mo ‘ene lolongo hifo ai pe ‘a e kaveinga ni ka ko'eni kuo toe mapuna hake.

Ko e tohi foki ‘eni ‘a Edwards ‘o fekau’aki mo e tukuaki’i ‘o Vakatā ki he ngaahi ngāue hala na'a ne mo ‘ene CEO ‘i he ‘aho koia ‘a ia ko e Tokoni Palēmia ia ‘o e ‘aho ni Siaosi Sovaleni lolotonga ‘ena fakahoko fatongia ‘i he Potungāue ‘a e Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga.

Kuo mapuna hake foki he ‘aho ni pea kuo ‘asi mai foki ki mu’a ‘a e CEO malōlō ‘a e Kautaha Vaka ‘Otumotu Anga’ofa (FISA) ‘o fakahā ‘a e mo’oni ‘o e tukuaki’i hange koia na’e hā he tohi ‘a Clive Edwards ki he Palēmia ‘i he 2015. ‘Oku fekau’aki foki ‘eni mo e fakamo’ua ‘a e Minisitā ki he Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga Fe’ao Vakatā ‘i he Kautaha Vaka ‘Otumotu Anga’ofa (FISA) ‘a ia na’e a’u ‘a e mo’ua koia ki he pa’anga ‘e fitu mano ($70,000) lolotonga ‘oku ne Minisitā ‘i he Potungāue ki he Ngaahi Pisinisi ‘a e Pule’anga pea na’e ‘ikai foki ke totongi ‘a e mo’ua ia ko’eni.

Na’e fehu’ia mamafa foki ‘e Clive Edwards ‘a e kaveinga ko’eni ki he ‘Eiki Palēmia pea na’e toutou paaki atu ‘i he ongoongo ‘a e Nepituno Tonga Online News ka na’e malie foki he na’e tali mei he Palēmia kuo nau ‘osi fanau’ifo’ou mo ‘ene Kapineti pea kuo nau situ’a mei he kuohili pea fakahoko mo e fakamolemole'i honau kuohili.

Na’e fakamalōlō’i foki ‘a e CEO ‘o e FISA ‘i he ‘aho koia fakataimi ‘i ha tu’utu’uni ‘a e Poate ‘a ia koe Sea ai ko Tapu Panuve pea koe tu’utu’uni na’e ‘oange ke malōlō fakataimi ‘i he ngaahi ‘uhinga kehe pe. ‘Oku fakatupu fifili foki he ‘oku ma’u ‘a e fakamatala falala’anga koe tupu’anga hono fakamalōlō’i ‘o e tokotaha ni ko’ene fehu’ia ‘a e mo’ua ‘o Vakatā pea na’a ne fiema’u ke totongi leva. Ko e m'oua foki 'o Vakata na'e tu'utu'uni ke liliu mei hono hingoa ki he Hingoa 'o e Kosilio 'a e Ongo Niua pea iku ai pe ke fakapekia.

Na’e iku foki ‘eni ke tu’utu’uni ‘e he Sea ‘o e Poate Tapu Panuve mo e Poate ke fakamalōlō’i ‘aupito ai pe ‘a e CEO mei he lakanga ni. ‘Oku ‘i ai ‘etau lea Tonga koe “lilolilo kae kio” ‘a ia na’e hoko foki ‘a hono ‘ohake ‘e Edwards ‘a e kaveinga ni pea na’e ‘ikai ke ‘asi mai ha taha he kau ngāue na’a nau kaungatonu ki heni ki mu’a ka ko’eni kuo kamata ke hā māmālie mai ‘a e ngaahi faihala ‘oku tukuaki’i na’e tanu pea he’ikai puli ‘eni he ko e kakava ‘o e fonua mo hono kakai.

Ko Vakatā foki ‘oku kei fakahoko fatongia ko e Minisitā ‘o e Potungāue Ngaahi Ngāue Fakalotofonua pea ‘oku lahi ‘a e ngaahi tukuaki’i fekau’aki mo ‘ene fakahoko fatongia ‘i he Pule’anga motu’a ‘o a’u mai ki he lolotonga ni. Na’e fakahā foki ‘e he Palēmia ‘i he’ene tohi kia Edwards kuo nau fanau’ifo’ou mo ‘ene Kapineti ‘o kau ai mo Vakatā ka ‘oku malie he 'oku ‘i ai mo e ngaahi tukuaki’i fakamōlale ia ‘o Vakatā ‘oku mapuna hake he ngaahi ‘aho ni.

Ko e mo’ua foki ‘o Vakatā ‘oku kau ai ‘ene uta ta’e totongi holo e kainga mei he ongo motu mama’o he ‘Otuanga’ofa kau ai mo’enau ngaahi uta ko e konga ‘o ‘ene kemieini fili Fale Alea ki he 2014. Kapau leva koe founga ‘eni ‘a e Pule’anga ‘o e Kakai ke  fakamalohi’i pe ‘a e mo’ua ‘o e kakai masiva ‘o e fonua kae tamate’i pe ‘a e mo’ua ia ‘o e kau Taki pea ‘oku tonu leva ke vakai’i fakalelei pe ‘oku tau kei poto koā pe ‘ikai ‘o hange koe fakahua ‘a e kau mama kava Tonga.

Ko hono tamate'i ko'eni (write off) 'o e mo'ua $70,000 'o Fe'ao Vakata na'e fakahoko ia 'i he 2015 'i he 'uluaki ta'u 'o e Pule'anga fo'ou 'o 'Akilisi Pohiva 'a ia 'oku taku koe Pule'anga 'o e Kakai. ‘I he taimi tatau ‘oku lolotonga lele mo e polokalama tuli tevolo ‘a e Palēmia ke fakatotolo’i tokua ‘a e ngaahi faihala talu mei he valungofulu, hivangofulu ka e tuku ‘a e 2014 ia ‘oku kei māfana lelei mai.

Nepituno Media Online © 2015. All rights reserved.