Logo
Print this page

Launga ‘a e kau ngāue fekau’aki mo e ‘Apiako ‘Unuaki ‘o Tonga Featured

Launga ‘a e kau ngāue fekau’aki mo e ‘Apiako ‘Unuaki ‘o Tonga

Nuku'alofa, 7 'Epelei 2016. Kuo ma’u ‘a e fakamatala totonu 'e he ongoono ni fekau’aki mo hono launga’i ‘e he kau ngāue ‘a e ‘Apiako ‘Unuaki ‘o Tonga ‘a e founga ngāue mo hono fakalele ‘o e 'Apiako ni 'e 'Etuate Lavulavu mo hono hoa 'Akosita Lavulavu.

Ko e launga ko’eni na’e fakahoko ia ki he Poate ki Hono Fakamo’oni’i mo Fakamafai’i Ako Fakafonua ‘a Tonga (Tonga National Qualifications and Accreditation Board [TNQAB]) ‘e he ni’ihi ‘o e kau faiako ‘a e ‘Apiako ni pe.

Fakatatau ki he fakamatala ‘a e kau faiako na’a nau fakahoko ‘a e launga na’a nau pehe ‘oku fu’u faka’ofa hono takihala’i ‘o e fonua ‘o pehē tokua ko e ‘apiako lelei ‘eni pea ‘oku fakataumu’a ke tokoni’i ‘a e hako tupu ‘o e fonua mo e kakai masiva ka ko hono mo’oni ko e faka’alinga lelei ‘ata’atā pe ‘eni mo hono me’angāue’aki ‘a e si’i fānau ako ki he tanaki pa’anga mo e feinga faingamālie fakafo’ituitui.

Na’e a’u foki ‘i he’enau fakamatala ‘a ‘enau taumu’a ke tokoni ‘eni ki he fonua mo e kakai pea ‘oku nau faka’amu ke talanoa kiha taha tene malava ke fakahoko ha ngāue ke fakatonuonu fakalalo 'a e ngāue pango ni. Na’a nau matu’aki faka’amu ke ‘ilo ‘e he kau ma’u mafai, mo e kakai ‘o e fonua ‘a e me’a ‘oku hoko ‘i he ‘apiako ‘Unuaki ‘o Tonga he ‘oku nau tui ta’e toe veiveiua ko hono pa’usi’i mo’oni ‘eni ‘o e ako ‘i he fonua.

‘I ha fakamatala ‘a e taha ‘o e kau launga ki he ongoongo ni na’a ne fakahā ‘oku ‘ilo lelei ki he ngaahi ngāue ko’eni ‘a ‘Etuate Lavulavu mo ‘Akosita ‘a e katoa ‘o e kau ngāue ‘a e ‘Unuaki ‘o Tonga pea ‘oku ‘i ai mo e toko ni’ihi kuo nau fo’i mo lī taueli ‘i hono me’angāue’aki kinautolu pea iku ‘o ‘ikai kenau toe hoko atu ‘ena ngāue ‘i he ‘apiako ni. 'Oku kau heni 'a e kakai ako lelei mo taukei ka kuo nau fo'i pea nau 'alu tukukehe 'a e ni'i hi 'oku 'ikai kenau si'i lava ke lea.

Na’e toe fakahā foki ‘e he kau launga ni ‘oku ‘ikai ke mo’oni ‘a hono tala ‘oku toko 400 tupu ki he 500 ‘a e tokolahi ‘o e ‘Apiako ‘Unuaki ‘o Tonga he ‘oku fu’u tokosi’i fau pe ia pea ‘oku lēsisita pe ‘a e hingoa ‘o e fanau ako neongo kuo nau ‘osi nofo mo ‘ikai ōmai ki he ako ‘i he taumu’a ke ma’u ‘a e pa’anga tokoni ‘a e Pule’anga ‘a ia ‘oku a’u pe ‘o laukilu. 'I hono fakalea 'e taha 'oku lesisita tavale pe 'i he taumu'a kumi pa'anga.

‘Oku laukilu ‘a e pa’anga tokoni ‘oku ma’u mai mei he Pule’anga ‘i he founga loi mo kākā ‘oku ngāue’aki ‘e he ‘Apiako ni pea ‘oku taki pe ai ‘a ‘Etuate Lavulavu mo hono mali ko ‘Akosita Lavulavu. ‘Oku ‘ikai ke ‘ilo pe ‘oku ‘alu ‘a e pa’anga ko’eni ki fē he ‘oku palopalema ‘a e vahe ‘a e kau ngāue pea ‘oku ‘ikai ‘alu ‘a e tokoni ko’eni ki he ‘uhinga na’e ‘omai ai he ‘oku ‘ikai ke nga’unu ha me’a ia kimu’a ka koe fakangalingali pe. Kuo ‘osi a’u kiha taimi kuo nau kē mo ‘Etuate Lavulavu ko e ‘ikai kema’u ange ‘enau vahe.

Na’e kau ki he’enau launga ‘a e ‘ikai ke fu’u fai ha ako fēfē he ‘apiako ni tukukehe ange pē ‘a e ki’i kalasi ki he Tourism mo e Hospitality ‘oku lele pea ‘oku ōmai pe ‘a e tamaiki ‘o nofonoa’ia pe pea toki tanaki fakataha pe kinautolu ‘i hano fiema’u ke fakahoko ha fa’ahinga fatongia hange koe floorshow kumi pa'anga pea ke fakangalingali ki tu’a ‘oku fakahoko ha ako.

‘I he hoko atu ‘a e taha ‘o e kau launga ki he ongoongo ni na’a ne fakahā ai ‘oku te’eki ke sio ia ha tangata mohu faiva ko ‘Etuate Lavulavu. Ko e taimi pe ‘oku teu fai ange ai ha ‘a’ahi ‘a e TNQAB pe koha kakai ‘oku fie’ilo ki he ‘apiako ‘Unuaki ‘o Tonga pea ‘oku kole ange ‘e ‘Etuate Lavulavu ke ‘ai pe mu’a ‘a ‘enau talanoa mo e kau ‘a’ahi ke fakapotopoto ‘a ia ‘oku ‘uhinga ke ‘oua tenau lea fekau’aki moha me’a na’a ‘ilo ‘a e me’a ‘oku hoko he loto ‘Apiako.

Na’a ne hoko atu ki hono ‘ave ‘a e fanauako ki Vava’u ko e fokotu’u ai ‘a e ‘apiako ‘Unuaki ‘o Tonga ‘i he konga loto ‘o e ta’u 2014 ka na’e mahino ko e taumu’a pe ia ki he fili Fale Alea ‘o Novema 2014 pea ‘oku mahino pe ia he ‘oku ‘ikai toe hoko atu ‘a e ‘Apiako ia ‘i Vava’u he kuo tali hono ui pea kuo lava ‘a e taumu’a ‘a Lavulavu kene hū mai ‘o Fale Alea pea kuo ‘ilo lelei pe kiai ‘a e kakai ‘o Vava’u. Kaikehe kuo toe tuku ki tu’a ko 'ene fa'ahinga founga hange koia 'oku mau launga kiai.

Na’e kau foki ki he fakamatala ‘a e kau launga ki he feinga pa’anga na’e fakahoko ‘i Nu’usila hili ‘a e Afā ko Ian ‘i he kainga Ha’apai tokua ke fokotu’u ‘a e ‘Apiako ‘Unuaki ‘o Tonga ‘i Ha’apai pea talu ai mo e te’eki pē ka kuo tanaki ‘a e pa’anga lahi mei he kakai ‘o Ha’apai ‘i Nu’usila.

Na'e toe ma'u foki mo e fakamatala falala'anga mei he taha 'o e kau ngāue na'e fakahoko fatongia 'i he 'Apiako Martin Hautus 'i Nu'isila 'a ia 'oku nau fengaue'aki fakataha mo e 'Apiako 'Unuaki 'o Tonga 'oku ma'u 'e 'Akosita Lavulavu mo 'Etuate 'a pa'anga 'e 1500 NZD mei he tokotaha kotoa pea 'oku na 'ave sikolasipi ki he 'apiako ni 'i Nu'usila. 'Oku 'uhinga 'eni 'oku totongi 'e he fanau ko'eni 'enau ako palaiveiti pea 'oku to'o leva mei heni 'a e 'inasi ko'eni. 'I he taimi tatau ko e tokolahi 'o e fanau ko'eni koe si'i fanau fefine pea 'oku nau si'i fakapaea 'i Nu'usila 'i he sikolasipi 'oku tu'uaki ko'eni pea 'oku nau tou'a holo 'i he ngaahi Kalapu kava Tonga 'i 'Aokalani ke tokoni ki si'enau ako.

Na’e fai ‘a e fetu’utaki mo e Poate ki Hono Fakamo’oni’i mo Fakamafai’i Ako Fakafonua ‘a Tonga (Tonga National Qualifications and Accreditation Board [TNQAB]) fekau’aki mo e launga ni pea na’e fakahā ‘e he taha ‘o e kau ngāue ‘a e TNQAB ko e mo'oni na'e fakahoko ange 'a e launga ko'eni pea na'e lava ange pe 'a e toko tolu koe kau faiaako 'o fakahoko 'a e launga ni. Ko e 'uhinga 'oku 'ikai hoko atu ai 'enau ngaue he na’e ‘ikai ke fie fakamo’oni ha taha ‘o e kau launga ki ha fakamo’oni ke hoko atu ‘a e ngāue fekau’aki mo e kaveinga ni.

‘Oku mahino pe foki ki he ongoongo ni ‘oku ‘i ai ‘a e ni’ihi ‘oku nau muimui’i ‘a e kaveinga ni ‘i he ‘amanaki ‘e fakahoko leva ha ngāue fakalao kiai telia ‘a e hako tupu ‘o e fonua mo e pa’anga tukuhau ‘a e kakai kuo foaki ki he ‘Apiako ni.

Nepituno Media Online © 2015. All rights reserved.