Tali ki he ngaahi tukuaki’i ‘o e Palēmia mo e Pule’angá Featured
PULE’ANGA TONGA
ONGOONGO TUKUATU
(‘Aho 31 Ma’asi, 2015)
Kuo tuku mai mei he ‘Eiki Palēmia ha ngaahi fetu’utaki ‘a ia ‘oku natula launga mo hono fakaanga’i ‘a e fakahoko fatongia ‘a e ‘Eiki Palēmia mo e Pule’angá.
‘Oku kau heni ‘a e tukuaki’i kuo ‘omai meia Clive Edwards, Minisitā Lao malolō, pehē foki kia ‘Isileli Pulu mo ‘Eliesa Fifita, ko e ongo kanititeiti ki he fili Fale Alea ‘o e 2014.
Ko e ngaahi me’a lalahi ‘o e tukuaki’i‘oku fekau’aki ia mo e me’a ‘e tolu:
1) Ko e pehē koā ‘oku ‘i ai ha ni’ihi he Kapinetí, ko e kau Minisitā ‘oku tukuaki’i ki ha ngāue ta’etotonu mo kākā fekau’aki mo ha pa’anga.
2) Ko e tukuaki’i ‘oku ilifia ‘a e ‘Eiki Palēmia ke fakahoko ha ngāue ki he kakai faihala ko ‘ení na’a movete ai hono Pule’angá.
3) Ko e pehē koā ko e founga ngāue na’e fakahoko ‘aki ‘a e tali ‘e he Kapinetí ke fakamo’oni ‘a Tonga ni ki he konivesio pe talite CEDAW ‘oku hangē na’e fakavave’i, pea maumau ai ha ngaahi founga ngāue anga maheni mo mahu’inga.
Kā, ‘i he tohi tali ‘a e ‘Eiki Palēmia ki he ngaahi tukuaki’i fekau’aki mo e ngāuehala ‘a ha taha ‘o e kau Minisitā, na’a ne me’a ko e kotoa ‘o e ngaahi me’a ‘oku fai ki ai ‘a e tukuaki’í na’e hoko ia ‘i he vaha’a ‘o e 2010 – 2014. Ko e teemi ‘eni ‘o e Pule’anga kimu’á.
“’I he’ene pehē, ‘oku ou fehu’ia ‘a hono toki ‘ohake ‘a ho’o launga ‘i he ‘aho ni fekau’aki mo e ngaahi tukuaki’i na’e hoko ‘i he kuohilí…” ko e lau ia ‘a e ‘Eiki Palemia ‘i he’ene tohi tali kia Clive Edwards, ko e taha ‘o e kau tohi fakaanga mai ki ai.
“’Oku ou fokotu’u atu na’e totonu keke fakahā ‘a e ngaahi me’a ko ‘eni he vaha’a taimi na’a mou pule’anga ai. Pea talaki ke ‘ilo ‘e he kakai ‘o e fonua..” ko ‘Akilisi Pohiva ia.
Na’a ne me’a kuo fakamanamana’i ia ke ne tautea’i ‘a e Minisitā makatu’unga ‘i he ngaahi tukuaki’i na’e ‘ikai ke ne ‘ilo ki ai; pea ko e Minisitā ko ‘ení na’e ‘i he Pule’anga kimu’a, pea ‘ikai kenau fai ha ngāue ki ai, kapau ko ‘enau tukuaki’í ‘oku tonu.
Na’e hoko ‘a Samuela ‘Akilisi Pohiva ko e Palēmia ‘o Tonga ‘i he ‘aho 1 Sanuali 2015, pea ko e kau Minisitā na’e fili kinautolu ‘i he taimi nounou pe mei ai.
Na’e me’a ‘a e ‘Eiki Palēmia, talu ‘ene hoko ko e Palēmia, ‘oku te’eki ai ha fa’ahinga me’a ia ‘e hoko, pe ko hano ‘omai ha tukuaki’i fekau’aki mo ha ngauehala pe kākā kuo fakahoko ‘e ha Minisitā. Ko e ngaahi me’a koēkuo hoko kimu’a, ko e fatongia ia ‘o e Pule’anga kimu’a ke fai ha ngāue ki ai. Ko e ngaahi me’a koē ‘oku hoko he lolotonga ni, ko ia ‘oku ou fai fatongia ki ai.
Fekau’aki mo e CEDAW, na’e me’a ‘a e ‘Eiki Palēmia ‘oku kei fai ‘a e ngāue ki ai ‘a e Pule’angá, pea ‘oku kei ‘atá peke hoko atu e tālangá fekau’aki mo e kaveinga mahu’inga ko ‘ení.
NGATA’ANGA
Tukuatu mei he:‘Ofisi ‘o e Palemia, Pule’anga Tonga, Nuku’alofa, Tonga.Tu’asila:Taufa’ahau Road, P.O. Box 62.Tel: (676) 24 644 Fax: (676) 23 888; NgaahiFaka’eke’eke- Email: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
