Fuofua Konifelenisi Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai ^Featured

Ko e Konifelenisi Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai ko e sino faitu’utu’uni ma‘olunga taha ia ‘o e Kautaha Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai (ILO).    ‘Oku fakahoko ma‘u pe ‘a e fakatahá ni ‘i Sune ‘o e ta‘u kotoa pe, pea ‘okú ne fakatahataha‘i mai ‘a e ngaahi fonua ‘e 187 ‘oku nau memipa he Kautahá ni mo honau ngaahi fakafofonga mei he ngaahi sino tefito e tolú, ke fokotu‘u ha ngaahi makatu‘unga ki he ngāue ‘a e kakai, solova ‘a e ngaahi palopalema he vā ngāue ‘o e ngaahi kupu felave‘i pea mo fa‘u ‘a e ngaahi tu‘utu‘uni ngāue mo e polokalama ngāue ke faka‘ai‘ai ‘a e ngaahi ngāue ma‘ae kakaí ‘oku totonu mo taau.

‘I he fakataha ‘o e ta‘ú ni na‘e fakatefito ‘a e Konifelenisi he; ngāue totonu mo taau ‘i he ngaahi ngaahi ngāue‘anga fakamāmani lahi, ngāue totonu mo taau ki he melinó, hao mo e malu pea mo e  mātu‘u‘aki e fakatamaki, sivi‘i ‘o e nunu‘a ‘o e kaveinga ‘o e ILO Declaration ki he fakamaau totonu fakasōsiale ma‘ae  Ngāue Fakamāmani Lahi ‘oku totonu, 2008, pea mo e ngaahi fakalelei ki he Konivesio ki he Ngāue ‘i Tahi, 2006. 

Ko e fakataha Fakamāmani ki he Ngāue na‘e fakahoko mo ia lolotonga ‘a e Konifelenisi, he ‘aho 9 ‘o Suné ‘o fakatefito he ta‘ema‘u ngāue ‘a e To‘utupú pea ko e kaveinga ‘o e ta‘ú ni ko e Ngāue Totonu mo Taau ma‘ae To‘utupu.

Ko e timi ‘a Tonga na‘á ne fakafofonga‘i ‘a e ngaahi sino tefito ‘e tolu (Kau Ngāue, Ngāue‘anga mo e Pule‘anga) ki he Konifelenisi na‘e kau ai ‘a e ‘Eiki Minisita Toketa Pohiva Tu‘i‘onetoa (Taki ‘o e timi), Sione Sonata Tupou, Talafekau Lahi mo Konisela Le‘ole‘o ‘a Tonga ki Lonitoni (Fakafofonga ‘e ua mei he Pule‘anga); John Paul Chapman, Palesiteni ‘o e  Kautaha Fefakatau’aki mo e Ngaahi Kautaha ‘a Tonga (TCCI)(Fakafofonga ‘o e Ngaahi Ngāue‘anga/ Sekitoa Taautaha); pea mo Mele ‘Amanaki, Sekelitali Seniale ‘o e Kautaha ‘o e Kau Ngāue Fakapule‘anga (Fakafofonga ‘o e Kau Ngāue/ Tonga PSA).

Na‘e me’a ‘a e ‘Eiki Minisitā Tu‘i’onetoa ‘o ne fakahoko ‘a e lea ‘o fakafofonga‘i ‘a e Pule‘anga ‘o Tonga ‘i he Konifelenisi, ‘i he ‘aho Monite 6 ‘o Sune, 2016.

“Ki mu‘a ‘etau hoko ko e memipa ‘o e Kautaha Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai (ILO), na’e ‘osi lave monū pe ‘a Tonga mei he ngaahi tokoni faka-Tekinikale ‘a e Kautaha, felave‘i mo e ngaahi fokotu‘utu‘u fakafonua ke fa‘u‘aki ha ngaahi halafononga ‘oku lelei ma‘ae ngāue mo e malu fakasōsiale ‘o e fonua.

Mei he ngaahi ngāue ko eni, ‘oku malava ai ke to e loloto ange ‘a e siofi ‘a e fa‘unga ‘o e ngāue mei he tafa‘aki ‘o e ILO pea ‘oku ne fakama‘opo‘opo ‘a e ngaahi tafa‘aki felave‘i mo e sōsialé, politikalé mo faka‘ekonomiká pea to e faka‘atā mai mo ha ngaahi faingamalie ‘oku to e lahi ange” ko e me‘a ia ‘a e ‘Eiki Minisitā Tu‘i‘onetoa ‘i he Konifelenisi.

Na‘e to e tanaki atu ‘e he ‘Eiki Minisitā Tu‘i‘onetoa ‘o ne pehe “ ‘I he hoko ko ‘eni ‘a Tonga ko e memipa ‘o e ILO, ‘oku ne to e fakapapaui‘i ‘ene tukupā kakato ki hono faka‘ai‘ai ‘o e ngaahi ngāue  ki he kakai ‘oku totonu mo taau, kau ai mo hono hiki‘i hake ‘a e malui‘i ‘o e kau ngāue, mo hono to e fakamālohia ‘a fa’unga mo e talanga ‘a e ngaahi sino tefito ‘e tolu ki hono talanga‘i ‘o e ngaahi palopalema ‘oku fehangahangai mo e ngāue.”

Lolotonga ‘a e uike Konifelenisi na’e ma’u faingamalie ai ‘a e ‘Eiki Minisitā Toketa Pohiva Tu‘i’onetoa ke fai ha ha fakataha mo e Talekita Seniale ‘o e  Kautaha Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai (ILO) Guy Ryder ‘i he Palais des Nations ‘i he Tūsite ‘aho 7 Sune 2016, ke talanoa‘i ‘a e ngaahi kole tokoni Faka-Tekinikale pea mo e poupou ki he fa‘unga sino fengāue‘aki ‘a Tonga ki he Kau Ngāue, Ngaahi Ngāue‘anga pea mo e Pule‘anga. 

Na‘e hoko atu ai pe ‘a ‘Eiki Minisita ki he fakataha mo e Tokoni Talekita Seniale ki ‘Esia mo e Pasifiki, pehee pea mo ha fakataha mo e kau Mataotao ‘o e Kautaha Fakamāmani Lahi ki he Ngāue ‘a e Kakai (ILO) ki he makatu‘unga ‘o e ngāue, ngaahi ngāue‘anga pea mo e ngāue ‘a e kau ngāue.

Na‘e kau atu ‘a e ‘Eiki Minisitā Toketa Pohiva Tu’i’onetoa pea mo e timi ki he faka‘osi ‘o e Konifelenisi Fakamāmani Lahi hono 105 ki he Ngāue ‘a e Kakai he Falaite, ‘aho 10 ‘o Sune 2016 ki mu‘a pea nau me’a mai ki Tonga ni.

Potungaue Fefakatau’aki mo e Ngaahi Ngaue ‘a e Kakai