Ko e Kāfataha ‘a e Ako ‘Ilome’a-Faka’uhingame’a (Theoretical/Academic) Mo e Ako Faka’aongame’a (Application/Technical ^Featured

Ko e Ako ‘Ilome’a-Faka’uhingam’ea:

Ko e nāunau kotoa ‘oku ‘i he māmani ‘oku tau ‘i ai, pea mo e me’a kotoa ‘oku hoko ‘i he māmani ‘oku tau ‘i ai, ka ‘ikai pe ko e fakatupu ‘a e/‘e he ‘Otua ‘a ia ko natula ia, pea ta ko e fakatupu ‘e he tangata. Ko ‘e tau ako ‘oku nofo pe ‘i he ngāhi me’a ko e ni ‘e 3 kuou lave kiai: (1) nāunau pe me’a kotoa ‘oku ‘i he māmani; (2) me’a kotoa ‘oku hoko ‘i he māmani; (3) tupu’anga ‘o ha nāunau pe ko ha me’a ‘oku hoko. ‘Oku vahe 3 foki mo ho tau māmani: sino, ‘atamai, laumālie, ‘a ia kuo vahe 9 leva ‘a e ‘u konga ‘oku fai ki ai ‘e tau ako: nāunau (fakasino, faka’atamai, fakalaumālie), me’a ‘oku hoko (fakasino, faka’atamai, fakalaumālie), tupu’anga (fakasino, faka’atamai, fakalaumālie).    

Ko e Ako Faka’aongam’ea:

Ko e ako ki hono ngāue’aki ‘o e ‘ilome’a mo e faka’uhingame’a ko ia ‘oku ui ko e Ako Faka’aongame’a. Hangē ko e fetaki ‘o e ’umu, ‘oku ‘uhinga lelei (faka’uhingame’a) koe’uhi he ‘oku fiema’u ke mavahe hake ‘a e tau mei he me’akai kae lava ke mānava hake mao mei he maka ke a’u ki he konga ki ‘olunga ‘o  e me’akai.  Kapau ‘e fu’u ma’olalo e fetaki ‘e ‘oposia ‘a e me’akai ‘i he feta’omi’aki ‘a e fetaki moe maka pea ‘ikai lava e mao ke hake ki ‘olunga pea ‘e moho kanoua leva e ‘umu (‘ilome’a). Kapau ‘e ako’i e fei’umu kuopau ke kau ki ai hono ako’i ‘oe fetaki ‘a ia ko e Ako Faka’aongame’a leva ia.

‘I he ‘uhinga koe ni kuou lave kiai ‘oku mahino ‘oku huluhulu ‘e he Ako ‘Ilome’a moe Faka’uhingame’a ‘a e Ako Faka’aongame’a. Ka ‘i he taimi ‘e ni’ihi ‘i he Ako Faka’aongame’a ‘oku ha mai ‘a e ngāhi polopalema ‘oku te’eki a’u kiai ‘a e ‘ilome’a  pe ‘oku fehalāki ai e faka’uhingame’a pea ‘oku pau leva ke feinga e Ako ‘Ilome’a moe Faka’uhingame’a ke a’u e ‘ilome’a ki ai pe ke fakatonutonu ‘a e fehalāki ‘i he faka’uhingame’a. Tau pehē, ‘i he fakatātā ‘o e fei’umu, ‘oku te’eki tuhu’i pau mai ‘e ha taha pe koe ha e ma’olunga ‘o e fetaki mei he me’akai. Ko e fa’ahinga polopalema eni ‘e fokotu’u mai mei he tafa’aki faka’aongame’a  pea ‘e tukuatu ki he ‘Ilome’a moe Faka’uhingame’a ke fai ha ngāue ki ai.

‘I he ‘uhinga koe ni ‘oku ha mai ‘i he taimi ni’ihi ‘oku hulu’i ‘e he Ako Faka’aongame’a  ‘a e ngāhi tonounou ‘i he Ako ‘Ilome’a moe Faka’uhingame’a. Ko ia ai ko e ongo fa’ahinga ako ni ‘oku na fekau’aki hangē ha siakale ‘ona fefafanga’aki pea koia ai ‘oku na kāfataha. Ko e fakakaukau eni ‘oku ohi ‘e he Tonga International Academy ‘a ia na’e taukave’i ‘e Eugene Davenport na’a ku lave kiai ‘i he ‘eku fu’aki tohi. Ko e motolo ‘o e Unitec ‘oku fakahoko fakatoloua ai e Ako ‘Ilome’a moe Faka’uhingame’a mo e Ako Faka’aongame’a.

Ko e faka’uhinga ko ia ‘e mo’ulaloa ‘a e Ako ‘Ilome’a moe Faka’uhingame’a ‘o ka to ‘a e fakamamafa ki he Ako Faka’aongame’a ‘oku matu’aki mo’oni ‘aupito he ko ‘ene tonu ke fakatou fakamamafa’i tatau ‘a e ongo fa’ahinga ‘o e ako kae ‘oua na’a pule’i ‘e he ‘e tau fiema’u (fiema’u ‘a e sosaieti) pe koe fē ‘ia naua te tau mamafa ki ai.

(Teu toki hoko atu ka koe konga ena ‘o e ngāhi taumu’a mo e polokalama ako ‘a e Tonga International Academy)