“ Na'e ta'omia 'iate au ke u to e lave ki he to e me'a malie mo mahu'inga 'e taha fekau'aki mo e teoli tupu'a fakaTonga 'o e ako, 'a ia ko e liliu fakafelavai fakata-va, fakafuo-uho mo faka'aonga 'a e 'atamai [mo e fakakaukau] mei he vale [ignorance] ki he 'ilo [knowledge] ki he poto [skill], 'o mu'omu'a ma'u pe 'a e 'ilo [ako faka'uhingame'a; theoretical; academic] he poto [ako faka'aongame'a; technical; pragmatic] PE muimui ma'u pe 'a e poto he 'ilo.
Na'a ku lave kimu'a he'eku he taha 'eku ngaahi 'atikolo he'eku kolomu he FONUA MO E TALA/CULTURE AND LANGUAGE hono fa'oaki 'a e 'ilo mo e poto he fonua [culture] mo fetu'utaki he tala [language] he ako fakaTonga, 'a ia na'e vahe lalahi ki he fa'ahinga 'e tolu ko e faiva, tufunga mo e nimamea'a ka e talu 'a e hu mai 'a e ako fakaUesite/faka'Iulope 'o hanga 'e he ngaahi lesoni hange ko e fika, saienisi, siokalafi, 'aati mo e histolia 'a e teke'i 'a e ngaahi faiva, tufunga mo e nimamea'a, 'o mole 'osi ai ngaahi faiva, tufunga mo e nimamea'a lahi pea ofi ke to e mole 'a e toenga.
'Oku to e malie ange 'a e ako fakaTonga, 'a ia na'e nofo fakataha ma'u pe 'a e ako faka'uhingame'a mo e ako faka'aongame'a, pea neongo na'e mu'omu';a ma'u pe 'a e ako faka'aongame'a he ako faka'uhingame'a ka ko e ta-va pe ke fai ha ngaue, 'o hange ko e faiva ta'anga, tufunga langafale mo e nimamea'a koka'anga, 'a ia 'oku mu'omu'a ma'u pe 'a e ako faka'uhingame'a he ako faka'aongame'a, 'o 'uhinga ko 'ene faka'ofo'ofa ange ko 'ene 'aonga ange ia, that is, the more beautiful the more useful, the more useful, the more beautiful.
'Ofa mo'oni mo e manatu vivli,
Hufanga ”