Logo
Print this page

Ko e tafa'aki lelei 'o e fakataputapui Featured

Ko e tafa'aki lelei 'o e fakataputapui

Lau 'a e 'Etita

Ko e tafa'aki lelei 'o e fakataputapui

‘Oku mahino pe foki ‘oku ‘ikai anga maheni ‘a e kakai ‘o e fonua ki he fakataputapui ko’eni kuo hoko makatu’unga he’etau feinga faka’ehi’ehi’ehi mei he Covid-19.

‘I he taimi tatau ai pe ‘oku ‘ikai ha’atau fili ki heni he koe founga pe ‘eni ‘oku fakapotopoto taha ‘i he fakakaukau lelei taha ‘a e kauma’u mafai ke malu’i ‘aki ‘a e kakai ‘o e fonua.

‘Oku ‘ikai pe ko Tonga ni ‘oku fakahoko ai ka ko mamani lahi foki pea neongo ‘oku lahi ‘a e ta’efiemālie, hanu mo e launga pea ‘oku ‘ikai koha me’a kovi ia he koe natula fakatangata pea ‘oku faka’atā ‘e he konisitūtone ‘o e ngaahi fonua ka kuo pau pe tau tukulolo ki he fakakaukau ‘oku matamata ‘e lelei ki he tokolahi he ‘oku taumu’a pe ki he hao mo e malu ‘a e kakai.

‘Oku ‘ikai foki ke puli ia ‘a e uesia ‘oku hoko ‘i he fonua ‘o tautautefito ki he tu’unga faka’ikonomika pehe ki he mo’ui mo e tu’unga faka-sosiale ‘a e nofo ‘a e kakai ka ‘oku ‘ikai foki ke toe ‘i ai ha’atau fili he ka ‘ikai ke fai ha fakataputapui mo e fake’ehi’ehi pea ko e fili pe ‘e taha ko e mate.

Lolotonga ‘oku uesia ‘a e fonua ‘o kau ai mo mamani ‘i he anga ‘o e fekaukau’aki faka-kolope (Globalization) ‘oku mahu’inga ke tau lau ‘a e ngaahi uesia ‘oku hoko ki he me’a na’a tau anga maheni kiai koha makatu’unga lelei ia ke tau toe sio atu ai ki ha ngaahi lelei ‘oku malava kene ‘omai kiate kitautolu kakai mo e fonua fakalukufua.

Neogo ko e kuonga ‘eni ‘o e poto mo e tekinolosia pehe ki he koloa mo e pa’anga ka ‘oku hoko ‘a e ‘ikai malava ‘e he fa’ahinga ‘o e tangata ke ta’ofi faka’angataha ‘a e mahaki faka’auha ko’eni ko e ako kiate kitautolu ke tau toe sio mo toe fakakaukau’i ange ‘a e anga ‘o ‘etau mo’ui mo fakaangaanga ketau malava ke tali mo matatali (adaptation) ki he ngaahi liliu ‘e ala hoko ‘i he mo’ui.

Na’a tau pehe kuo a’u e poto ‘o e tangata kene fa’u pe ha fa’ahinga faito’o ke matatali ha fa’ahinga mahaki ‘e hoko mai ki he mamani mo e tekinolosia ke tokoni ki he ngāue ko’eni ka ‘oku mahino mai ‘oku ‘ikai ke malava ‘i ha taimi vave pea koe toe ako moia ‘e taha ki he fa’ahinga ‘o e tangata ke toe mateuteu ange.

Kaikehe ‘i he tu’unga leva ‘o e fakataputapui ‘oku ne ‘omai ‘a e taimi lahi ki he ngaahi famili kenau feohi ai mo toe fakafo’ou ‘a e ngaahi fokotu’utu’u ‘i he anga ‘o e nofo pea toe fakatahataha’i ai ‘a e ma’uma’uluta nofo fakafamili mo e lotu pea koe makatu’unga tefito ia ‘a e nofo ‘a e Tonga.

‘Oku ‘ikai ke ngata heni ka ‘oku ‘ilonga ‘a e si’isi’i mo e holo ‘i he tu’unga ‘o e faihia ‘i he fonua, nofo ma'u 'a e to'utupu pea si'isi'i e faingamalie kenau kau atu ai ki ha kē mo e hā fua pea koe faka’ilonga lelei he ‘oku hoko ‘a e faingatāmaki pehe ni neongo ‘oku ‘ikai ketau loto kiai kene toe ‘omai ‘a e ngaahi founga ke ako mei ai ‘a e ma’u mafai pea ke fakalakalaka’i mei ai ‘a e founga hono tauhi ‘o e lao mo e melino ‘i he fonua.

‘I he tafa’aki ‘e taha ‘oku ne fakamanatu mai ki he kakai ‘o e fonua ‘a e mahu’inga ke nau tu’u ‘o ngāue pea faka’aonga’i ‘a e me’a pe ‘oku ma’u ngofua ‘i he anga ‘o e mo’ui ‘i he to’onga mo’ui ‘o a’u ki he founga ngoue, toutai, tauhi’api, ma’u me’atokoni, mo e hāfua ‘a ia na’e anga kiai ‘a Tonga he kuohili.

‘Oku toe ‘omai foki ‘e he fakataputapui ko’eni ‘a e ako ki he mahu’inga ‘o e fakapotopoto mo e mo’ui mateuteu ‘i he taimi kotoa pe he ‘oku kehe ‘a e feliuliuaki ‘a e taimi mo e kuonga.

‘Oku ‘i ai foki mo e tui ia ‘oku ‘omai pea koe hoko ‘a e me’a kotoa ‘oku ‘i ai hono ‘uhinga ‘o ‘ikai ngata pe ‘i Tonga ni ka ko mamani kotoa pea ‘i he’etau tui fakalotu leva ‘oku malava pe tau tali ko e fokotu’utu’u pe ‘eni ke hoko pea ke tau toe siosio lelei ‘a e fa’ahinga ‘o e tangata ki he anga ‘etau fononga he ‘oku fakangatangata ‘a e me’a kotoa pe.

Tau lau pe mu’a ‘a e palopalema fakamamani lahi ko’eni ko e ako kiate kiatautolu pea ‘oku ‘i ai ‘a e ola lelei ‘oku ma’u mei ai ke toe fakafo’ou ‘etau fakaukau mo ‘etau sio ki he ngaahi me’a ‘oku hoko hotau ‘atakai.

Nepituno Media Online © 2015. All rights reserved.