Ko hotau fatongia ke tau'i e faito'o konatapu ^Featured

‘Oku ‘ikai koha fatongia pe ‘eni ‘o e Potungāue Polisi ‘a e fonua mo e Pule’anga ka koe fatongia ‘eni ‘o e fonua mo e ngaahi siasi pehe ki he ngaahi komiunitī he koe peau kafakafa ‘eni ‘oku hake mai pea kapau ‘e ‘ikai ke tau tokanga ‘e tafia ai ‘a e fonua he ‘oku tau tokosi’i pea toe fu’u si’isi’i foki.

‘Oku totonu ke ‘oua ‘e tukunoa’i ‘a e ngaahi fakaanga mei he kau taki ‘o e ngaahi fonua kaunga’api ‘o kau ai hono tukuaki’i ‘e he taha ‘o e kau tokoni Minisitā ‘a Nu’usila Shane Jones ko Tonga ko e matapā hu’anga (transit point) ia ‘o e faito’o konatapu ki Nu’usila mo e ngaahi fonua kehe ‘o e Pasifiki.

Tau lau mu'a ‘eni ‘oku mo’oni pea tau ngāue mei ai ke ke ta’ofi ‘a e fu’u peau fakatu’utamaki ko’eni ‘oku fakamanavahē fau pea 'oku uesia ai 'a e ni'ihi 'o 'etau fanau mo e hakotupu 'o e fonua tukukehe ange 'a e kakai tokolahi 'oku nau tataki mo faka'ai'ai 'a e fa'ahinga hia mamafa ko'eni.

‘Oku ‘ikai puli foki koe pa’anga lahi ‘oku ma’u ‘e he kakai siokita, manumanu mo ta’e’ofa ko'eni ‘oku nau fetuku holo ‘a e faito’o konatapu ‘o tautautefito ki he ‘aisi (Methamphetamine), Cocaine pehe ki he Maliuana mo e toe kalasi kehekehe pe ‘o e faito’o konatapu pea faka'aonga'i  foki.

Ko e pa’anga lahi ‘i he taimi vave 'oku ma'u heni pea koe mahu’inga foki ‘o e faito’o konatapu ‘oku fakakalakalasi pea ‘oku a’u pe ki he kilu ki he miliona 'a e kilo hono mahu’inga ‘i he hala (street value) tautautefito ki he ngaahi fonua lalahi ange ‘o kau ai ‘a Nu’usila mo 'Aositelelia.

Ko e ngaahi fai hia lalahi ‘i Tonga ni ‘oku ‘i ai ‘ene fekau’aki tonu mo hono ngāue’aki ‘o e faito’o konatapu ‘e he to’utupu pehe ki he kakai ‘o e fonua pea 'oku 'ilonga ngofua 'a e founga faihia he 'oku makehe he ngaahi 'aho ni pea ho'ata mei ai 'a e faka'ilonga 'a e hake 'uta 'a e faito'o konatapu.

‘Oku toe ta’ota’o atu kiai mo e lipooti ‘a e mataotao ki he ‘atamai Dr. Mapa Puloka ‘o pehe koe peseti ‘e 70 ‘o kinautolu ‘oku ‘oange ki he fale faka’atamai ‘oku nau ngāue’aki ‘o e faito’o konatapu.

‘I he’ene pehe leva ‘oku ‘i he lanu kulokula ‘a e maama fakatokanga ki he fonua pea ‘oku fu’u fiema’u ‘a e ngāue fakataha ‘a e ngaahi siasi mo e ngaahi komiunitī pehe ki he ngaahi kulupu to’utupu mo e ngaahi kupu fekau’aki ke tau’i ‘a e faito’o konatapu.

Ko e ola hono ngāue’aki ‘o e faito’o ‘oku iku ki he mole ‘a e fakakaukau lelei pehe ki he’ene liliu ‘a e ‘atamai ‘o e tangata mo e fefine kenau fakahoko ‘a e ngaahi ‘ulungaanga ‘oku fakalilifu pea iku ki he mate mo e ‘auha.

‘Oku ‘ikai fai ha lau ia ki he’ene puketu’u ha taha ‘oku ne ma’u ‘a e faito’o pea iku ke ‘ikai toe homo mei ai (addiction).

Kuo mahino ‘i he ngaahi fakatotolo koe taimi pe ‘oku ma’u ai ‘eha taha ‘a e faito’o pea ‘oku faingata’a kene toe tukuange 'a ia 'oku 'ilo ngofua pe 'eni 'i he anga 'o e nofo 'i he sosaieti.

Ko hono iku’anga ‘oku mahino ko hono fakahoko ‘a e ngaahi faihia kehekehe 'o 'ikai ha toe ufi ka ko e koloa pe ke ma’u ha pa’anga ke fakatau mai ‘aki ha faito’o ke faka’aonga’i kae lava ke nomolo 'a e mo'ui 'a e kau mau faito'o konatapu.

Ko hotau fatogia 'o e kakai 'o e fonua ke tau'i 'a e fili ko'eni pea ke tau lea 'o fakahoko ki he ma'u mafai kapau 'oku tau 'ilo ki he ngaahi ngaue fakavalevale mo ta'e'ofa ko'eni ke ta'ofi kei taimi telia 'a e fonua mo hono kaha'u.

'Oku totonu mo taau ke tuku hake 'a e kaveinga koeni ke kau 'i he fika 'uluaki 'i he 'asenita ngāue 'a e Pule'anga, ngaahi siasi, ngaah ako'anga, ngaahi kulupu to'utupu, ngaahi kautaha fakataautaha pea ke tu'u fakataha 'a e fonua ke tau'i 'a e faito'o konatapu he 'e malava noa kene faka'uha 'a Tonga.